Żywienie w niektórych chorobach w domu
Żywienie w niektórych chorobach
Co podawać? – jedzenie kaloryczne, napoje.
Szczególnie ważna jest w pożywieniu chorych gorączkujących odpowiednia ilość pełnowartościowego białka, składników mineralnych oraz witamin, a przede wszystkim witaminy C.
- Aby zapewnić chorym wysokokaloryczne pożywienie, podajemy duże ilości węglowodanów, szczególnie łatwo przyswajalnych, jak miód i cukier. Unikać natomiast zbyt dużych ilości tłuszczu, przy czym do najbardziej wskazanych należy masło i olej.
- Chorym gorączkującym konieczne jest dostarczanie dużych ilości płynów, potrzebnych do usuwania z ustroju powstałych podczas zwiększonej przemiany materii produktów, a także ze względu na silne pocenie się.
Żywienie w niektórych chorobach przy temperaturze.
Żywienie w niektórych chorobach ostrych, gorączkowych
- Panowało przekonanie o tym, że w przypadku ostrych chorób gorączkowych należy stosować dietę oszczędzająca, a czasem nawet głodówkę. W świetle dzisiejszych badań pogląd ten okazał się błędny. Stwierdzono, że w okresie przebiegu choroby podnosi się również stopień podstawowej przemiany materii. Ze wzrostem temperatury ciała o jeden stopień przemiana podstawowa wzrasta o około 13%. Więc przy wysokiej gorączce podstawowa przemiana materii jest wyższa o 40 – 50% od przemiany człowieka zdrowego.
- W opisanych warunkach konieczne jest podawanie choremu pożywienia o wyższej wartości kalorycznej niż normalnie. W przeciwnym wypadku bowiem podniesienie podstawowej przemiany materii odbywa się kosztem spalania tkanki ustrojowej, co doprowadza do spadku wagi i osłabienia chorego.
- Poza większą niż normalnie kalorycznością, pożywienie powinno być pełnowartościowe pod względem zawartości składników odżywczych.
Żywienie w niektórych chorobach – zasady:
- W omawianej diecie należy podawać duże ilości warzyw i owoców pod różnymi postaciami, np. surowych w całości lub rozdrobnionych, pieczonych i gotowanych, owoców w formie kompotów, kisieli i galaretek żelatynowych. Nie stosować produktów o działaniu wzdymającym, jak warzywa strączkowe i gotowana kapusta. Wyłączyć również z tego powodu świeże i kwaśne pieczywo. Potrawy mączne podawać raczej w umiarkowanych ilościach, ze względu na ich zakwaszające działanie. Przy tym bardziej wskazane są dania z kasz niż z mąki. Szczególnie trudno strawne są twarde kluski przygotowywane z mąki i ziemniaków surowych i gotowanych, jak kopytka i pyzy, toteż powinny być z tej diety wyłączone.
- Do potraw mącznych należy dodawać pianę ubita z białek jaj, co powoduje ich porowatą, puszystą konsystencję.
- W diecie gorączkującego chorego ważną pozycję stanowią napoje; podawać soki owocowe i warzywne, lemoniady domowego wyrobu, napar z głogu, napary ziołowe (z mięty i z rumianku) oraz kompoty.
- Podawanie mleka zależy od indywidualnej tolerancji chorych, ponieważ różni chorzy różnie je znoszą. Na ogół chętniej dzięki orzeźwiającemu smakowi, spożywane są kwaśne mleko, kefir i jogurt.
- Chory powinien otrzymywać posiłki często, tzn. przynajmniej pięć razy dziennie, w niewielkich porcjach, aby nie obciążać przewodu pokarmowego. Zasadą jest podawanie najbardziej obfitego posiłku w porze dnia, gdy temperatura ciała jest niższa.
- Konsystencja potraw zależy od stanu zdrowia chorego. W okresie bardzo wysokiej gorączki podaje się pokarmy płynne i papkowate, przy czym powinny one być jak najbardziej odżywcze.
Żywienie w niektórych chorobach jelit
Zależnie od składu chemicznego
Do pokarmów osłabiających ruchy jelit należą produkty zawierające garbniki:
- jak kakao prawdziwe i żołędziowe,
- czekolada, herbata,
- czerwone wino
- oraz produkty powodujące wolniejsze przesuwanie się miazgi pokarmowej,
- jak kisiele,
- wywary z ryżu,
- kaszy manny.
Ruchy jelit osłabiają również potrawy gorące oraz pożywienie suche.
Do składników powodujących wzmożenie ruchów jelit należą:
- błonnik,
- sól kuchenna,
- cukier,
- bezwodnik kwasu węglowego,
- ostre przyprawy,
- tłuszcze oraz witaminy,
- zwłaszcza grupy B.
Podobnie wpływają potrawy zimne. Również znaczne ilości płynów w pożywieniu, zwłaszcza woda pita na czczo, przed snem. Także w trakcie posiłków, oraz pożywienie roślinne – ze względu na dużą objętość i znaczącą zawartość błonnika.
Ostry nieżyt jelit
Leczenie dietetyczne ostrego nieżytu jelit rozpoczyna się od podawania napojów, jak herbata, odwar z czarnych jagód, napar z mięty lub rumianku, prawdziwe lub żołędziowe kakao na wodzie (bez cukru).
W pierwszym okresie ostrego nieżytu jelit stosowana też bywa dieta jabłkowa, polegająca na podawaniu w ciągu dnia 1 – 1½ kg jabłek w porcjach po około 200 g. Dieta jabłkowa powinna być stosowana przez 2 – 4 dni, z wyłączeniem wszelkich innych pokarmów.
Najbardziej wskazane są lekko kwaskowate jabłka podawane na surowo, starte na tarce szklanej lub z tworzywa. Każdą porcję jabłek należy utrzeć bezpośrednio przed spożyciem.
Podczas leczenia ostrych biegunek u dzieci stosuje się dietę marchewkową, polegającą na podawaniu tartej marchwi. W początkowych okresach ostrych stanów biegunkowych bywa też zalecana dieta ziemniaczana, polegająca na podawaniu w kilku porcjach w ciągu dnia 1½ kg ziemniaków gotowanych w mundurkach. Po upływie pierwszego okresu leczenia, dietę należy rozszerzać ostrożnie i stopniowo, ponieważ błędy mogą spowodować nawrót choroby. Początkowo podaje się kleiki z kasz, ryżu i płatków owsianych na wodzie, następnie s dodatkiem masła, delikatne lane kluski, purée z ziemniaków i jarzyn, sucharki, kilkudniowy kefir, gotowane chude mięso, pieczywo niskiego przemiału, jaja przygotowane na parze.
Mleko jest przeważnie źle znoszone, toteż należy wprowadzać je w niewielkich ilościach, stopniowo i podawać raczej w potrawach.
Przez pewien czas trzeba również unikać pokarmów drażniących: ostrych przypraw, produktów bogatych w błonnik.
Przewlekły nieżyt jelit
W omawianej chorobie pożądane są posiłki o małej objętości, natomiast podawane regularnie, przynajmniej 5 × dziennie. Ponieważ jest to choroba przewlekła, pożywienie powinno być wystarczające pod względem kalorycznym oraz zawartości poszczególnych składników odżywczych.
Chory powinien żuć pokarmy powoli, w celu dobrego rozdrobnienia i wykorzystania siły trawiennej śliny oraz soków żołądkowych, aby jak najmniej pracy pozostawić jelitom. Podajemy potrawy rozdrobnione, przecierane, mielone.
Posiłki powinny mieć umiarkowaną temperaturę, ponieważ zarówno zbyt zimne, jak i zbyt gorące mogą być szkodliwe.
Zupy należy przygotowywać na wywarach z mięsa, kości, ryb, jarzyn i grzybów, jednak nie można ich doprawiać zasmażkami, podobnie jak w diecie przy przewlekłym zapaleniu żołądka zanikowym.
Potrawy białkowe.
Mięso, ryby i drób należy podawać chude, gotowane w kawałkach lub mielone, pod postacią pulpetów i budyniów. Wskazany jest twaróg i biały ser, jaja na miękko, w szklance, lub pod postacią jajecznicy. Z wędliny dozwolona jest jedynie chuda, gotowana szynka. Pozostałe wędliny, konserwy mięsne i rybne, wyroby wędliniarskie, mięso peklowane i smażone oraz marynaty i ostre przyprawy są niedozwolone. Niedozwolone są również topione sery. Z tłuszczów dozwolone jest również masło i rafinowane oleje roślinne. Warzywa podaje się gotowane i przetarte, a na surowo tylko pod postacią soków oraz sosów otrzymanych z kiszonek. Niedozwolone są jednak warzywa o znacznej zawartości błonnika: fasola, groch, kapusta.
Owoce można podawać surowe (tarte) oraz surowe soki, poza tym galaretki żelatynowe, kisiele, kompoty. Pieczywo należy stosować tylko czerstwe, z mąki niskiego przemiału, kasze o małej zawartości błonnika, delikatne kluski. Niedozwolone są: pieczywo świeże, kwaśne i wysokiego przemiału, gruboziarniste kasze, tłuste ciasta, torty.
Żywienie w niektórych chorobach – przykładowy jadłospis
- śniadanie – mleko lub herbata z mlekiem, pieczywo z masłem, 2 jaja na miękko,
- II śniadanie – kasza manna na mleku,
- obiad – zupa pomidorowa, gotowane chude mięso lub ryba, ziemniaki z wody, szpinak, pieczone jabłko,
- podwieczorek – kakao, czerstwe ciasto drożdżowe (z małą ilością tłuszczu),
- kolacja – lane kluski z twarogiem, herbata, czerstwa bułka, masło, dżem.
